Trequartista là một trong những vị trí đặc biệt nhất trong bóng đá, đại diện cho sự sáng tạo, kỹ thuật và nghệ thuật.
Từ Giuseppe Meazza đến Lionel Messi, trequartista đã định hình cách các đội bóng tấn công, mang lại những khoảnh khắc kỳ diệu trên sân cỏ. Dù ngày càng mai một trong bóng đá hiện đại, trequartista sẽ mãi là “linh hồn của bóng đá đẹp”, tiếp tục truyền cảm hứng cho các thế hệ cầu thủ và người hâm mộ trên toàn thế giới.
Lịch sử của trequartista
Trequartista (tiếng Italia nghĩa là “ba phần tư sân”) xuất hiện ở Italia vào đầu thế kỷ 20, khi bóng đá bắt đầu phát triển thành môn thể thao chiến thuật. Vị trí này được định hình rõ nét trong thập niên 1930 với Giuseppe Meazza, huyền thoại của Inter Milan, người được xem là trequartista đầu tiên. Meazza không chỉ ghi bàn mà còn tạo ra các đường chuyền quyết định, hoạt động ở khoảng không gian giữa hàng tiền vệ và hàng công.
Vai trò trequartista trở nên phổ biến trong bóng đá châu Âu vào những năm 1950–1960, nhờ các ngôi sao như Pelé (Brazil) và Alfredo Di Stéfano (Argentina/Tây Ban Nha). Họ không chỉ là tiền đạo mà còn là người kiến tạo, dẫn dắt lối chơi của đội bóng. Thập niên 1980–1990 là “thời hoàng kim” của trequartista, đặc biệt ở Serie A, với các tên tuổi như Michel Platini (Juventus), Roberto Baggio (Juventus, AC Milan), và Gianfranco Zola (Napoli, Parma). Những cầu thủ này đã nâng tầm vị trí trequartista thành biểu tượng của sự sáng tạo và kỹ thuật.
Trong thế kỷ 21, trequartista tiếp tục phát triển với những gương mặt như Zinedine Zidane (Real Madrid), Juan Román Riquelme (Boca Juniors, Villarreal), và gần đây là Mesut Özil (Arsenal, Real Madrid). Lionel Messi (Barcelona) đôi khi cũng đảm nhận vai trò trequartista trong đội hình 4-3-3, kết hợp giữa kiến tạo và ghi bàn. Tuy nhiên, sự phổ biến của các chiến thuật pressing cao (như Gegenpressing) đã làm giảm vai trò của trequartista truyền thống, khi các đội bóng ưu tiên các tiền vệ đa năng hơn.
Vai trò của trequartista
Trequartista là cầu thủ chơi ở vị trí phía sau tiền đạo trung tâm, thường trong đội hình 4-2-3-1, 4-3-1-2, hoặc 4-4-2 kim cương. El Mundo Deportivo mô tả trequartista như “nhạc trưởng” của đội bóng, chịu trách nhiệm dẫn dắt lối chơi tấn công và tạo ra các cơ hội ghi bàn. Vai trò chính của trequartista thường bao gồm:
Kiến tạo cơ hội
Trequartista sử dụng tầm nhìn, kỹ thuật chuyền bóng và khả năng sáng tạo để mở ra khoảng trống cho đồng đội. Ví dụ, La Gazzetta dello Sport ca ngợi Roberto Baggio vì những đường chuyền “xuyên phá” giúp đồng đội ghi bàn trong các trận đấu tại Serie A.
Kết nối các tuyến
The Guardian nhấn mạnh rằng trequartista hoạt động ở khu vực “ba phần tư sân” (giữa hàng tiền vệ và hàng công), liên kết các tiền vệ phòng ngự với tiền đạo. Juan Román Riquelme tại Villarreal là ví dụ điển hình, với khả năng điều phối nhịp độ trận đấu.
Ghi bàn từ xa
Trequartista thường có kỹ năng sút xa và dứt điểm tinh tế, như cách Zinedine Zidane ghi bàn trong trận chung kết Champions League 2002 (Marca). Các cầu thủ George Hagi, Juan Riquelme đều có khả năng sút xa rất tốt.
Tạo đột biến
Corriere dello Sport lưu ý rằng trequartista là người mang lại sự bất ngờ, có thể thay đổi cục diện trận đấu bằng một pha rê bóng, đường chuyền hoặc cú sút xa. Francesco Totti tại AS Roma được xem là bậc thầy trong việc tạo ra “khoảnh khắc ma thuật”. Trequartista thường được sử dụng trong các đội bóng ưu tiên lối chơi tấn công dựa trên kỹ thuật và kiểm soát bóng, như Barcelona, AC Milan hay Juventus.
Điểm mạnh của trequartista
Không chỉ là nghệ sĩ trên sân, giúp bóng đá trở nên mang tính nghệ thuật, trequartista mang lại nhiều lợi thế chiến thuật
Sáng tạo và tầm nhìn vượt trội
Theo La Gazzetta dello Sport, trequartista là “bộ não” của lối chơi tấn công, với khả năng đọc trận đấu và tạo ra các đường chuyền không thể đoán trước. Ví dụ, Michel Platini tại Juventus ghi 68 bàn và kiến tạo hàng chục bàn khác từ vị trí trequartista trong thập niên 1980. Hay theo El Mundo Deportivo, Lionel Messi có khả năng kết hợp giữa kiến tạo (91 kiến tạo trong 3 mùa 2008–2011) và ghi bàn, khiến anh trở thành trequartista “toàn diện nhất lịch sử”.
Tính linh hoạt trong tấn công
Theo The Guardian, trequartista có thể chơi ở nhiều vị trí khác nhau, từ số 10 truyền thống đến số 9 ảo (như Messi) hoặc tiền vệ công. Điều này giúp đội bóng thay đổi chiến thuật linh hoạt trong trận đấu. Chẳng hạn, Marca nêu Zinedine Zidane, người có thể rê bóng, sút xa, hoặc chuyền bóng dài, khiến hàng thủ đối phương luôn phải cảnh giác.
Khả năng tạo đột biến
Theo Corriere dello Sport, trequartista thường là người giải quyết các trận đấu bế tắc. Francesco Totti, với 307 bàn và 129 kiến tạo tại Roma, là ví dụ điển hình về khả năng thay đổi cục diện bằng một pha xử lý cá nhân. Hay The Telegraph ca ngợi Mesut Özil vì những đường chuyền “xuyên tuyến” tại Arsenal, tạo ra cơ hội mà không cầu thủ nào khác nhìn thấy.
Tạo cảm hứng và giá trị văn hóa
La Gazzetta dello Sport xem trequartista như biểu tượng của “bóng đá vị nghệ thuật” ở Italia, nơi sự sáng tạo được tôn vinh. Các trequartista như Baggio và Totti không chỉ là cầu thủ mà còn là biểu tượng văn hóa, truyền cảm hứng cho người hâm mộ. El Mundo Deportivo nhấn mạnh rằng ở Tây Ban Nha, các trequartista như Andrés Iniesta (khi chơi cao hơn trong vai trò số 10) đã mang lại lối chơi tiki-taka đầy mê hoặc.
Điểm yếu của trequartista
Mặc dù mang lại sự sáng tạo, trequartista cũng có những hạn chế đáng kể. Chính điều này đã khiến nó ngày càng bị mai một.
Yêu cầu cao về kỹ năng và thể lực
The Guardian lưu ý rằng trequartista cần kỹ thuật cá nhân xuất sắc, tầm nhìn chiến thuật, và khả năng xử lý bóng trong không gian hẹp. Không phải đội bóng nào cũng có cầu thủ đủ khả năng đảm nhận vai trò này, như trường hợp Özil dần bị lu mờ tại Arsenal khi không đáp ứng được yêu cầu thể lực. Marca nhấn mạnh rằng trequartista phải có thể lực tốt để tham gia phòng ngự khi đội mất bóng, điều mà nhiều cầu thủ sáng tạo (như Riquelme) không làm tốt.
Dễ bị khóa chặt bởi chiến thuật pressing
The Telegraph chỉ ra rằng trong bóng đá hiện đại, các đội bóng sử dụng pressing cao (như Liverpool của Jürgen Klopp) có thể vô hiệu hóa trequartista bằng cách cắt nguồn bóng từ hàng tiền vệ. Ví dụ, Mesut Özil thường gặp khó khăn trước các đội pressing mạnh như Manchester City. Corriere dello Sport lưu ý rằng các trequartista như Alessandro Del Piero tại Juventus đôi khi bị hạn chế khi đối thủ bố trí một tiền vệ phòng ngự theo kèm chặt.
Phụ thuộc vào sự hỗ trợ của đồng đội
El Mundo Deportivo phân tích rằng trequartista cần các tiền đạo và cầu thủ chạy cánh năng động để tận dụng các đường chuyền của họ. Nếu không, vai trò của trequartista có thể trở nên vô hại, như trường hợp Riquelme tại Barcelona (2002–2003), nơi anh không phù hợp với hệ thống chiến thuật. Còn theo La Gazzetta dello Sport, trequartista cần được HLV trao quyền tự do sáng tạo, điều không phải lúc nào cũng khả thi trong các đội bóng ưu tiên kỷ luật chiến thuật.
Suy giảm vai trò trong bóng đá hiện đại
The Guardian nhận định rằng sự phát triển của các chiến thuật như 4-2-3-1 hoặc 4-3-3 đã làm giảm tầm quan trọng của trequartista. Các đội bóng hiện đại ưu tiên các tiền vệ đa năng (như Kevin De Bruyne) hoặc số 9 ảo (như Roberto Firmino), thay vì trequartista truyền thống. Marca lưu ý rằng ngay cả ở Tây Ban Nha, nơi tiki-taka từng tôn vinh các trequartista, vai trò này đang dần bị thay thế bởi các tiền vệ công có khả năng pressing và phòng ngự.
Ảnh hưởng và di sản của trequartista
Dù ngày càng mai một, trequartista đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử bóng đá, đặc biệt ở Italia, nơi vị trí này được xem là “trái tim của đội bóng”. La Gazzetta dello Sport gọi trequartista là “biểu tượng của bóng đá lãng mạn”, với các cầu thủ như Baggio, Totti và Del Piero trở thành biểu tượng văn hóa. Ở Tây Ban Nha, El Mundo Deportivo ca ngợi Iniesta và Messi vì đã tái định nghĩa vai trò trequartista trong lối chơi tiki-taka, giúp Barcelona và Tây Ban Nha thống trị bóng đá thế giới (2008–2012).
The Telegraph nhấn mạnh rằng dù vai trò trequartista đang suy giảm trong bóng đá hiện đại, những cầu thủ như Martin Ødegaard (Arsenal) và Dani Olmo (Barcelona) đang hồi sinh vị trí này với sự kết hợp giữa sáng tạo và tính đa năng. Trequartista vẫn là nguồn cảm hứng cho các cầu thủ trẻ, đặc biệt ở các học viện bóng đá tại Italia và Nam Mỹ.
Nguồn: Bongdalu
